Atam sağdır, bəs hanı? Dünyasını dəyişibsə, məzarı hardadır? Diridirsə, necə yas tutaq ona? Yox, əgər sağ deyilsə, harda axtaraq məzarını? Dünya, ədalətziliyinin sonu yoxmu?!

Şikəst insanları görəndə təəssüf qarışıq bir qibtə hissi keçirirəm. Kaş mənim də atam yanımda olaydı. Razıyam, əlil arabasında oturaydı, amma sevincli günlərimin şahidi olaydı. Çətin günlərimdə məsləhət verəydi mənə...

Qəlbimdə bir hiss "sən həkim olmalısan" deyirdi. Ehtiyacı olan hər bir kəsin köməyinə çatmalısan deyirdi. Bir qətrə qanın belə tökülməsinə razı ola bilmərəm. Hədər yerə axmasına yol verə bilmərəm. Dadına çatdığım hər bir xəstə, həyatını xilas etdiyim hər bir kəs acımı bir az da olsa dindirir, həsrətlə yanan qəlbimə sanki su çiləyir.

Bu, mənim borcum, yazılmamış qanunum, ən şərəfli missiyamdır.

Altı yaşım vardı. Məktəbə gedəcəyim günü səbirsizliklə gözləyirdim. Günləri, həftələri saya-saya fevral ayına çatdım. Çatmamış olaydım, saymamış olaydım...

Əvvələr elə bilirdim ki, ev-eşiyimizdən didərgin düşməyimizə mən səbəbkaram. Çünki elə hey deyinirdim. Bəs deyirsiniz fevral ən qısa aydır, bəs niyə qurtarmır, niyə başa çatmır bu ay? Qurtardı, özu də birdəfəlik...

O faciəni yaşayan insanları çox dinləmisiniz. Mən o günlərə xəyalən belə dönmək, səfər etmək istəmirəm. Lakin gözlərimin önündən silinməyən bir səhnə var. Çadır düşərgəsindəki məktəbimiz. Həsir kisələrindən divarı, neft lampasından işığı, torpaqdan döşəməsi, sınıq-salxaq şifer, dəmir parçalarından tavanı olan məktəbimiz. Lövhəni yuxumuzda görər, partaları xəyal edərdik. Səliqəli sinif otaqları olan işıqlı məktəb bizim ən böyük, ən əlçatmaz arzularımız idi. Rəngarəng qələmlər, şəkilli jurnallar, nəfis tərtibatlı kitablar şirin yuxularımın qonağı olardı. Televizor isə bizim üçün Marsdan gələn mehman idi...

Mən qarşısı alınmaz bir qüvvə ilə oxuyurdum. Əlimə keçən hər şeyi-qəzet parçalarını, yardım yeşiklərinin üstünü, kitablardan qopmuş səhifələri, hər şeyi dönə-dönə oxuyurdum. Acgözlüklə, sanki əlimdən alacaqlarmış kimi oxuyurdum... Bu gün müstəqil Azərbaycan Respublikasının müəllimi kimi şərəfli bir adı daşıyıram. Bütün bildiklərimi şagirdlərimə aşılamaq həyatımın mənasıdır. Çünki, biz bu müharibəni ağlın gücü, elmin köməyi, intellekt zəfərinin təntənəsi hesabına qazanacağıq.

 

 

 

 

Dörd yaşım vardı. Yadımda qalansa yanğnlar, bir də silahlar oldu. Böyüyürdüm, hər şeyi dərk edirdim. Xatirimdə qalan yanğın və silahlar da mənimlə birgə böyüyürdü. Kim olacağıma verəcəyim qərarın təməli qəlbimdə həmin gecə baş qaldırdı. Mən sərhədçi oldum. Вüşmənlərimiz torpaqlarımıza yaxın dura bilməsinlər deyə. Vətənim bir daha tapdaq altında qalmasın deyə. Xalqım öz torpağında hürr yaşasın deyə.

Bu gün Azərbaycan alınmaz qaladır. Onun quru, su və hava sərhəddini qoruyan güclü ordusu var. Mən fəxr edirəm ki, Azərbaycan ordusunun zabitiyəm.

 

 

 

 

İkinci sinifdə oxuyurdum. Ailə üzvlərimizdən dördü uçmuş evimizin qalıqları altında qalmışdı. Kiçik bacı-qardaşlarımın səsi indiyənədək qulağımdadır. Ən məşhur söz ustaları belə bu mənzərəni təsvir etməkdə acizdir. Dünya şöhrətli Rembrand bu acını, bu kədəri tablosuna yerləşdirə bilərmi? Şekspir bu faciəni "Kral Lir”in yanına qoya bilərmi? Hüqo məndən qoy incisin. "Səfillər” belə bu faciəni anlatmaqda acizdir. Bunu mən bilirəm. Yalın ayaqları qardan donan, bir parça çörəyə möhtac olan Xocalı uşağı. Qorxusu kədərinə, acısı zillətinə qarışan Xocalı uşağı. Heç vaxt uşaqlığını yaşamayan, bir gecədə böyüyən, birbaşa ömrün qürub çağına qədəm qoyan Xocalı uşağı...

Mən memaram. Özülü poladdan olan evlər tikmək üçün. Heç bir düşmən ordusunun yıxa bilməyəcəyi istinadgahlar ucaltmaq üçün, vətənin alınmaz qala olması üçün.

 

 

 

 

Mənə düz danışmağı öyrədiblər. Desəm, hadisələri gözümlə görmüşəm, düz olmaz. Desəm, görməmişəm, yenə də düz olmaz. Mən həmin gün anamın bətnindəydim. Mənə həyat verən, ömrünü balasına bağışlayan qadının. Şahidlərin dediyinə görə anam üç gün meşədə, qarın içiylə yol qət edib. Canını dişinə sıxaraq ağrılarına qalib gəlib, amma nə məni, nə də yanındakıları düşmənə təslim edib. Ağdama yarıhuşsuz vəziyyətdə çatan anam "balamı xilas edin, o, ailəmizin yeganə sağ qalan yadigarıdır" deyibmiş...

Məni möcüzə uşaq adlandırıblar. Çünki sağ qalacağıma heç bir ümid yox imiş. Əgər mən sağ qalmasaydım, tamamilə məhv edilmiş doqquzuncu ailə biz ola bilərdik... Böyük bir ailənin yadigarı olmaq, heç vaxt tanımadığın insanları sevmək, onlar üçün darıxmaq, bəzən ağlamaq, hər zaman adlarına layiq olmağa çalışmaq nə deməkdir, anlatmaqda acizəm.

Uşaq evində böyüdüm, sıxıntı çəkmədən, ehtiyac bilmədən. Yayda istidən, qışda soyuqdan qorunmadan. Müəllimlərdən, dayələrdən hər zaman yaxşı münasibət gördüm. Amma ana həsrəti məni bir an da olsa tərk etmədi. Məni ağlamayan uşaq adlandırıblar. Bəli, mən heç vaxt ağlamırdım. Heç kim göz yaşlarımı görmürdü. Çünki onlar hər zaman ürəyimə axırdı... Anamın şəkli də qalmayıb. Deyirlər mən eynən ona oxşayıram. Səsini eşitmək üçün nələr verməzdim?! Görəsən, necə danışırmış, necə gülümsünürmüş? Nəyə hirslənirmiş? Yanımda olsaydı, həyatım necə dəyişərdi? Gəray Fəzli analı uşaqlar üçün nə gözəl yazıb :

 

Ana sığalı necə olur görəsən? Nəyə bənzəyir ana öyüdü? Danlağı başqalarından nəylə fərqlənir? Ey analı uşaqlar, necə bir sərvətə malik olduğunuzu anlayırsınızmı? Necə qiymətli bir inciyə aid olduğunuzu dərk edirsinizmi?

Lənət olsun müharibə adlı iblisə! Lənət olsun anaları balasız, balaları anasız qoyan şər qüvvələrə! Lənət olsun, ocaqları kor qoyan, yurdları viran edən balalar dünyaya gətirən analara! Bu misralar heç yadımdan çıxmır:

41-45 arasında

Tək bir ana günahkardır

Anaların qarşısında. 

O, Hitlerin anasıdır

41-45 arasında.

Düşünürəm ki, müharibəni başlayanlar yox, onların anaları günahkardır. Düzgün övlad tərbiyə etmədiyi üçün. Mən üzümü analara tutub səslənirəm: "Uşaqlarınızı elə böyüdün ki, heç kimin balasını yetim qoymasınlar".

                                     

 

Kəmalə Səlim 

qadinkimi.com