"Qadınkimi.com”un əziz oxucuları! Bu sayımızdan etibarən fəlsəfə doktoru Esmira Fuadın təqdimatında "Çağdaş Güney Azərbaycan ədəbiyyatı - Poeziya” adlı silsilə yazılar yayınlayacağıq. Qeyd edək ki, Esmira xanım Güney ədəbiyyatı araşdırmaçısıdı. Güney Azərbay­canda doğulub boya-başa çatmış və ədəbiyyatda, sənətdə öz sözünü demiş güneyli qadın şairlərimizlə sizi tanış edəcək.  

NİGAR XİYAVİ

1960-cı ildə hazırda Meşginşəhr adlanan Xiyav şəhərində anadan olub. Bu şəhərdə boya-başa çatıb, ibtidai vә orta tәhsilini orada alıb. 1984-cü ildә Tehranda yerlәşәn Tәrbiyәti Texnikumun Mikrobioloji bölmәsinә daxil olsa da, tәhsilini yarımçıq qoymaq mәcburiyyәtindә qalıb. Bir müddәt radioloji sahәdә texniki işçi kimi işlәyib. 1997-ci ildə ildә Lahicanda yerlәşәn Azad Universitetin İngilis dili mütәrcimliyi bölmәsinә daxil olub, ancaq oranı da müәyyәn sәbәblәrә görә yarımçıq qoyub. 1998-ci ildə Tәbriz Azad Universiteti İctimai elmlәr fakultәsinә daxil olub vә 2002-ci ildә tәhsilini başa çatdırıb. 2006-cı ildə Bakıda yerlәşәn Xәzәr Universiteti İctimai elmlәr fakultәsindә Azәrbaycan türkcәsi sahәsindә magistraturanı "Hәbib Sahirin hәyatı vә əsәrlәri” tezisi ilә bitirәrәk doktorluğa başlayıb.

Nigar xanım şeirlərini əvəllər farsca yazıb. 1989-cu ildən isə qardaşı Rövşən Xiyavinin və həyat yoldaşının təşviqi ilə türkcə yazmağa başlayıb. Onun "Mənim şerim” adlı ilk kitabı 1996-cı ildə yayımlanıb. 

***

Bir quşun uçuşundan qopub düşən

lələk bulmuşdum

odla suyun arasında

və gecənin gövdəsində

gəlməmişdim balıncınızı

başınızın altından çəkməyə,

bir az şeirim,

bir az sevgim var idi,

bir az da türklüyüm

keçid alır şair axşamlarımdan

lələkdən bir qapı asım deyə

qaldırır çiynimə

endim sizlərə

damlara qalxıb da

durnanı daşa basan

sizlər oldunuz.

Hə,

bu mənəm,

bu bağ mənəm

gövdəmin gəbəsindən ilmə-ilmə

keçid verən bağ sənə, mənəm

bu da sən

yarpız ətrimi çəpərlərə qıfıllayan səssiz

sarmaşıq

və zanbaqlığımı zağ-zağ əsdirən qorxu

istərsən gəl,

hansı ürəklə gələ bilsən gəl

paslı dəmir təkərlərin

çənliyimdə batıb qalacaq

bu səfər.

İndi ki,

güllədən gül-gül açılmış cənazəmi

tam sayğı,

tam hüznlə

qəbrimə daşımaqdasınız

və kəndi əlinizdən acıyıb ağrımaqda,

ey kədərli milyon çiyinlər!

unutmayın da utanmayın ki,

sayğı-sevgiylə yaşama durduğumda

yalqız buraxan məni

ölürcəsinə sizlər oldunuz.

***

Sən səhərsən!

Gecənin camına calamaq istəyirəm səni,

Nəfəs-nəfəs...

Səni çiynimdə çəkirəm tüşkü-tüşkü...

Səndə doğan günəşi

Bütün anaların döşündə,

Əmizdirmək istəyirəm.

Qucaq-qucaq...

Bu arxayınlığa inanma, inanma!

Arxamda külək əsir,

Külək əsir arxamda, kül sovurur,

Saçlarım gizli bir hıçqırığın darağında

Dən-dən tökülür.

Başımın ağrısı, qapının cəftəsi ağırladır.

Qapı açılmır, qapı açılmır...

Açılmırsa, önümdə divar durur...

Mən bu sarı arxayınlığa inanmıram.

Buraxın yaşayım

Ürəkdə ağrı,

Ürəkdə sızı

Ürəyim bir üzdə, başım min üzdə

Ürək çırpıntılı bir quş yuvası

Başım fırtına meydanı, yanğı dəryası.

Buraxın yaşayım, bu qara nəfəsi

Yorğun-yorğun tövşəyim.

Boynuma qoyulan həyat payımı

Buraxın eşidim.

İçimdə boğulan hay-harayımı

Buraxın...

***

Qapını acığımla çırpıb

Tələsə-tələsə Qaragildən, Bozgildən çıxıram

Çıxıram gedəm Mirkukurumgilə.

Yaşasın Mirkukurum!

Başarır qara dovşanların boynuna üfləyib kiritməyi.

Başarır rəngi qaçmış şəhəri güllətməyi, gözəllətməyi.

Gülü vax və axı qıla bilməyi başarır.

Gülü vax və axı nədi?

Bilməyə bilirsiniz, zavallı cocuqlar.

Hələlik sözlüklərdən öyrənin dilinizi.

Nə bilim,

Haralarınızda gizlədiyiniz oydu çanaqlarından,

Öyrənin hələliyinizi.

Həddini aşmış qan qırmızıdı.

Gülü vax və ox.

Davam etdirin devirişi Mirkurkurum üzərinə,

İnqilab sayağı saf-çürük ediniz, soyundurunuz,

Kurkurum ediniz.

Qaraqançır dişlərim qıcıyırsa,

Qorxmayın lütfən bir şey deyil,

Xurma baxışlarım

Gözlərimdə qan çanağına dolsa,

Diksinməyin...

Özbaşına olmuş bütün orqanlarım.

Qan boğçasıdı burulqanlarım.

Yaşasın Mirkurkurum, bağışlayın kurkurum –

Qızların, qandan yoxsun yanaqlarına gül qıla bilir.

Çox günah kimi...

Dırnaqlarına çox sıçraya bilir.

***

Hər barmağı bir açar,

Aça bilmədi naçar çönbəlmə daldı

Qaldı qapı dalında.

Azərbaycanımızgilin,

Öz qapımızlarında, dalda qaldı.

Dilinin dal budaqlarında,

Boynunun buruqlarında,

Dilənib dilənçiliyinə düşdü, dillənmədi dil.

Azərbaycanımızgil, dilimizgil, bizgil,

Bu havada bu tonqal,

Bu havalıqda nəyə alovlanır ki, dədəmizi yandırır?

Dilim, dişimin arasında,

Bir yerlərə ilişib məzhəbsiz.

Əlimdə yerlərə barmaq çüçərsə də,

Dolaşığını aşa bilmirəm.

Bu boyda türkülərdə şeir qoşa bilmirəm.

Əcci Məcciyə qaldıq nənəlik,

Lətər məccəyə qaldıq nənəlik.

Almagül aşdı nənəlik, dilim dolaşdı nənəlik

Ay bu evin kiçik qızı....

Qoşulub qaçma köpəyin qızı!..

Sənə deyirəm, gözümün qabağından itil sarımsaq!

Qan qusasan səni sarsaq......s.

***

Bütün bir salamın açılışında

Birdənbirə gələsən.

Saniyələrin doğum gününü

Diqqətlə dəqiqləşdirəsən.

Yolun başını salıb aşağı, qatıb qabağına

Fərman dinləməz, döndərib gələsən.

Sən suyunu verənədək,

Çörəyini verənədək, sevginin

Üstünü basdırıb yatıranadək

Mən başıma çətir örtüb, kəbinimdən kəsilib

Dönərəm dünənə.

Sən dağılma,

Alkola batar səsin, çıxara bilməzsən,

Qaranlıq qapılara bağıra bilməzsən,

Pəncərələrin qulağı kar qalar, bilməzsən.

Bilmirdim mən

Qaraladığım bu sənsiz, yasəmənsiz illərin ağı

Çat götürüb böyük ehtimalla.

Sən soyun əynindən, çıxar at başından ətrimi,

Mən də başlayım baş barmağımdan etibarən

Birbəbir tökülüm tənimdən.

Sabah sübh oyanım

Yerini yığışdırım beynimin ön sırasından,

Ya çəkim həmin bu şeirin ilk sətrinin yuxarı başına?

Zarafat iş deyil bu, hövsələ istər…

Mələk dilimlə-dodağımla səni dadmaq,

Mələk qulağımla səni dinləməkdən çətin…

Amma bu gün fəsillərdən

Ayağındakı səsin fəsli

Birdən-birə töküləsən, yağasan,

Çərşənbənin məntiqilə cümə axşamına,

Oradan cüməyə, şənbə, işənbə...

İş-gücünü burax,

Böyük ehtimalla çat götürüb, sənsiz,

Yasəmənsiz illərin ağı...

Gözlüksüz dünya

Gözlüyünü itirib dünya öz işində deyil,

soxulur böyrümə burnuyla, buynuzuyla

əraq çəkirəm başıma yorğanı çəkirəm su kimi

dodağıma gülüşü satın almağa dükan hanı?

Bol tamatlı makarna dəmlədim televizyona zillənən gözsüz uşağıma

qundağına tüfəng düymələdim

fədakar anayam çünki,

aman çəkirəm, bu mikrobfonlar əlindən aman!

Hansı səngərin neçənci süngüsündən,

hansı ilin neçənci çovğunundan tuşlanıb ağzıma bilməm,

yox olmayır yuxularımdan, olmayacaq dilimin açılışı

niyə belə bilməyir bu yubanmış alqışı desəm, ölməm

bunca ki, göbəyim atılır Xəzərə gedən gəmilərə

bunca ki, cənazəm batır şayə gölünün heyranlığına

və namazı hey çarə qılır "migərən”li axşama ağlayan qadınlığına

siqarların közü bir-birindən küçədə qəbir adresi soruşur

və qulağım vurhay meyit namazı qılır

hələ baxın yeddi kəfən çürütmüş atama

kamyonla bel-külüng daşıyır tələsə-tələsə

mən bilmirəm kimdən küsə-küsə:

"Buldozer kirələmişik atacan!” – deyə, hıçqırıram

anam tək canına bağlı-bağatlı bır pəncərəydi

ürəyin açılar onu gəzib dolansan

ürəyin tutular dindirib danışdırsan:

"Nə əfsərlər, nə əfsərələr… ölüm nənələrindi,

nənən qurban sənə, nənələrin!..”

Hələ də bu söyüdün, o göyərənin kölgəsində

qara su axır anamın gözlərində

budaqdakı cənazələrin dizindən yuxarı

baxmır

baxammır anam.

Ah çəkmə

Ah çəkmə quzu balam, ahın dağlara.

Ah çəkmə, qırmızı qız tırahtur balam, ahın daşlara.

Qoymurlar səni qırmızı tırahtur sürəsən?

Qoymurlar qırmızı tırahtura baxasan?

Qoymurlar qırmızı tırahtura minib mənbərə çıxıb pislikli beyinləri sökəsən.

Bir də görərsən dünyanın saçları bağrında somalaşıb, haaa

bir də görərsən suçlu saçlaruva siçanlar yuva salıb, haaa

bır də görərsən fikrivin yarı yolunda köylüvə yar düşüb

ay səni əllərin yar qoynunda

dibin tökülər dərin bir quyunun dibinə düşərsən, onda səni ərə almazlar, haaa

gözəlliyivin ölüsü üstə qalıb qıcqırma, turşumuş quzu balam!

Qoymurlar səni, qoymurlar səni, qoymurlar səni,

Qoymurl a a a r??? 

Müəllif: dok. Esmira Fuad

Xüsusi olaraq qadinkimi.com üçün