Ölümü gözə alar Azadlıq uğruna savaşanlar. Bu savaşdan qalib çıxanlar - hər yaralı, hər itkin, hər şəhid sevinc-kədər dünyamızda özünə yer elədi. 

Onların arasında bir tərəfdə dayanıb utancaq – utancaq gülümsəyən Mahmuda da.

Mahmud yaddaşımda iz buraxan məzunlardandı. Mahmud haqqında əmin fikrim vardı: Burda dayansan, sənə çətin olacaq, hətta həyatını itirə bilərsən, amma başqalarına yaxşı olacaq. Məcbur deyilsən, gedə də bilərsən, amma başqaları əziyyət çəkəcək. Seçim sənindi. Üzündəki utancaq təbəssümü "olsun” deyərdi. Mahmud tərəddüd etmədən ölümünə razı olardı.

Ailənin sonbeşiyi və iki bacının tək qardaşı idi Mahmud. İkinci Qarabağ savaşı başlayanda hərbi xidmətdə idi. Suqovuşan uğrunda döyüşlərə qatıldı. "Torpaqlarımızı azad edəcəyik. İnanıram. Bunda mənim də payım olacaq” – dedi son dəfə. Ata – ana yurdu Cəbrayılı görmək oldu son arzusu.
Sonra... Günlərlə ondan xəbər ala bilmədilər.

Əslən Cəbrayıldan olan Birinci Qarabağ savaşının zabiti Heydər Cavadov 90–cı illərdə 6 il hərbi xidmətdə olub. Döyüşçü kimi bu xəbərsizlikdən xəbəri vardı, həyəcanını gizlətməyə çalışsa da, nə olduğunu bilirdi... O həm də ümidini gözlərinə sıxan ata idi. Vurnuxurdu, bir neçə dəfə cəbhə bölgəsinə getdi xəbər ümidiylə. Olmadı...

İgidlərimizin, Şəhidlərimizin hamısının üzündə bir işıq, nur var... Bu işığı qaranlığımıza verib gedənlərdən biridi Mahmud.

Hardan biləydim ki, bir gün çox sevdiyim şagirdim Vətən yolunda Şəhid olacaq, onun haqqında yazı yazacağam. Hardan biləydim?

Hardan biləydim, Mahmud?...

Utancaq, sakit, ağıllı baxışları ilə gözlərimin önündədi. Elə bil heç yerə getməyib, hələ şagirddi. Qiymətləri 4 və 5 idi. Oxuduğu sinfin uşaqları da savadlıydı. Hay-küylü idilər. Böyüdükcə bir az da dəcəlliəşdilər. Elə uşaqlar vardı müəllimləri bezdirirdi. Osa dəyişmirdi. Hərdən bəzilərinin yersiz hərəkətlərindən onların əvəzinə utanardı. Dəyərliydi. Utanmaq hissi olmayanların dəyəri olmur. 

Dəqiq elmləri sevərdi. Arada "Bu gün Mahmud 5 alır. Bu təkcə biliyinə verilən qiymət deyil. Davranışına, məsuliyyətinə, özünə və ətrafa hörmətinə verilən qiymətdi” –deyərdim. Üzündə yenə utancaq təbəssüm görünərdi. Fərqliydi Mahmud.

Texniki Universitetin bakalavr pilləsini bitirib, magistraturada oxumaq arzusu vardı. Amma "hərbi xidmətə gedəcəm” dedi. Anası Səkinə xanımın "bəs magistratura?” sualına "vətənə borcum var” deyə cavab verdi. Ana bilirdi ki, Mahmud boşuna danışmaz, qərar veribsə, gedəcək. Ona görə də heç nə demədi. Borcunu verməyə getdi Mahmud.

Anası Səkinə xanım danışır: Onu hərbi xidmətə yola salmağa getmişdik, uşaq elə sevinirdi, elə sevinirdi... Sonra kövrəlir ana: Mən ona hələ "uşağım" deyirdim, bir də baxdım, artıq böyükdü - əsgərdi. Dostlarının gətirdiyi bayrağı gah başına tutdu, gah öpüb əzizlədi, gah sinəsinə sıxdı... Hərbi Komissarlığın qarşısında vüqarla dostlarıyla dolaşan oğluma baxanda mənə elə gəldi ki, onu son dəfə görürəm... Bilmirəm niyə?.. Ana ürəyi... 

Möhtəşəm ANAlar! "Vətən sağ olsun!” – deyən Ana ürəkləri.

Sevinclə, qürurla, fəxrlə getdi. Vətən bayrağını sinəsinə sıxıb getdi və bayrağa sığınıb gəldi. Qubadlıda, Xankəndidə, Xocalıda dalğalanmaq üçün bayrağa dönüb gəldi. İndi O, ikinci Fəxri Xiyabanda ən böyük amalları Vətən azadlığı olan, hər biri Vətən olan igidlərimizlə birlikdədi.

Onların arzuları Vətən torpağında boy verəcək.

Mahmudların düşüncəsi, mənəvi dünyası, vətən sevgisi...keçmiş olmur. Bugündə yaşayır, sabaha gedir. Hər şəhid xəbəri sarsıdır adamı. Onun da şəhid olduğunu eşidəndə inanmaq istəmədim. 

Oxuduğu məktəbin Tədris hissə müdiri Naibə müəllimlə, sinif rəhbəri Aidə xanımla xeyli söhbətləşdim, bölüşdüm. "Çox gözəl şagird idi. Ağıllı, təmkinli, savadlı. Öz dünyası vardı. Hər kəsi də o dünyaya buraxmazdı” – dedilər.

Bakının Yasamal rayonundakı Aslan Ağaverdiyev adına 31 nömrəli məktəbin məzunuydu Mahmud Heydər oğlu Cavadov.

Ölməzliyə qovuşan 21 illik ömrünün 11 ilinin şahidi olan məktəb divarlarına, pillələrə, sinif otaqlarına baxmaq keçdi ürəyimdən. Mənə elə gəldi ki, həmişə oturduğu ikinci partada oturub yenə. Əlbəttə, oturub. Çünki onun dünəninin arzuları bu gün həqiqətə çevrilib, sabah Ağdamda, Füzulidə, Kəlbəcərdə, Laçında, Şuşada yaşayacaq. Xocalıda çiçəkləyəcək.

Bu arzular heç vaxt bitməyəcək. Həmişə yaşayacaq, bu doğma yurdu – Azərbaycanı yaşadacaq Mahmud kimi. Mahmudlar kimi.  

Kamalə Abiyeva